-
1 бөтен
1. прил.1) це́лый, це́льный, непоча́тый, нетро́нутыйбөтен ипи — це́лый хлеб, непоча́тый хлеб
бөтен кибән — непоча́тый стог, нетро́нутый стог
2) це́льный, сли́тый, неразде́льный, недели́мый, нераздели́мыйбөтен гранит — це́льный (сли́тый) грани́т
бөтен участок — неразде́льный (недели́мый) уча́сток
3) це́лый, сохра́нный, неповреждённый, невреди́мый, неразру́шенный4)а) обеспе́ченный; безбе́дный; кре́пкийбөтен тормыш — обеспе́ченная жизнь
б) в знач. нареч. обеспе́ченно, безбе́дно, в доста́тке, ни в чём не нужда́ясьбөтен яшәү — жить в доста́тке
5) мат.а) це́лый, недели́мыйбөтен зурлык — це́лая величина́
бөтен сан — недели́мое число́
б) в знач. сущ. це́лое и це́лаябөтенгә бүлү — раздели́ть дробь на це́лое
бер бөтен уннан өч — одна́ це́лая три деся́тых
6) в знач. сущ. обычно со словом бер еди́ное це́лоебер бөтен тәшкил итү — образова́ть це́лое
7) употр. как словообразовательный компонент обще-, все-бөтендөнья күләмендәге — всеми́рный
бөтендәүләт күләмендәге — общегосуда́рственный
бөтенхалык бәйрәме — всенаро́дный пра́здник, общенаро́дный пра́здник
8) в знач. сущ. уст. рубль, целко́вый, моне́та досто́инством в оди́н рубльбөтеннәр белән генә эш итү — име́ть де́ло то́лько с рубля́ми
•- бөтен галәм
- бөтен көч белән
- бөтен мәгънәсе да шунда
- бөтен тәме дә шунда
- бөтен кызыгы да шунда
- бөтен холыклы
- бөтене белән 2. мест. опред.1) весь, все, вся; всёбөтен кешегә ишеттерерлек итеп — во всеуслы́шание
2) це́лый, по́лный (употр. для указания на очень большой, чрезмерный срок, количество и т. п. обычно в гиперболических выражениях)бөтен шәһәр — весь го́род, це́лый го́род
бөтен юл буе — всю доро́гу
бөтен вакытым эшкә китә — всё вре́мя ухо́дит на рабо́ту
бөтен халык алдында чыгыш ясау — вы́ступить пе́ред всем наро́дом
-
2 да
частица 1. утв. переводитcя частицами ээ, тиим и конструкцией предложения; ты был там? - Да, был чи тенд бәлч? - Ээ, бәәләв; 2. вопр. переводитcя конструкцией предложения; вы, знаете, он приехал. - Да? А я и не знал терүг ир-сиг та меднт. - Тиимий? Би нам медҗәсн угав; 3. усил. переводитcя частицей болтха и конструкцией предложения; да здравствует мир во всём мире! төвкнүн бәәлһн цуг нарт-делкә деер менд болтха!союз 1. соед. болн, бас, хойр, дәкәд; он да я тер бидн хойр; бык, конь да овца бух, мөрн болн хөн; 2. присоед. (вдобавок, к тому же) тегәд, дәкәд, деерән; стемнело, да ещё пошёл снег харңһурад одв, тегәд деернь дәкәд цасн экләд орв; 3. против. переводитcя частицами зуг, болв, дәкәд и конструкцией предложения; он приехал бы, да у него нет времени тер ирх билә, зуг терүнд цол уга; он хотел поехать, да раздумал тер йовхар седчкәд, дәкәд йовдган уурв
См. также в других словарях:
интернет — Бөтендөнья пәрәвезе – Электрон исәпләү машиналарының (компьютерларның) бөтен дөнья күләмендә үзара зур бер информация челтәренә тоташкан глобаль системасы (гадәттә телефон челтәрен файдаланып эш итә) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге